Page 18 - CAT CLUB

KNOWLEDGE โดย : รู้รอบ

ที่มาของการ

“ตั้งชื่อเดือนไทย”

ตามหลักปฏิทินนั้น 1 ปี จะมี 12 เดือน ซึ่ง
การเรียกและการใช้งานในแต่ละเดือนนั้นก็มี
ความแตกต่างกันไป โดยมีทั้งเดือนแบบสากล และเดือน
แบบไทย ซึ่งการเรียกชื่อเดือนแบบสากลนั้น บ้างก็ว่า
มีต�านานการเรียกตามชื่อเทพเจ้าของกรีกและโรมัน
ทั้ง 12 องค์ แล้วคุณเคยสงสัยหรือไม่ว่า ชื่อเดือนที่คนไทย ปฏิทินไทยใช้ตามสุริยคติ ซึ่งนับวันและเดือนแบบสากล โดยทรงใช้ต�าราจักรราศี
ใช้กันทั้ง 12 เดือน โดยเริ่มตั้งแต่เดือนมกราคมจนถึงเดือน หรือการโคจรของดาวเคราะห์รอบดวงอาทิตย์ใน 1 ปี ประกอบด้วย 12 ราศี ตามวิชา
ธันวาคมนั้น มีประวัติความเป็นมาอย่างไร
โหราศาสตร์มาใช้ก�าหนดชื่อเดือนทั้ง 12 เดือน โดยการแบ่งเดือนที่มี 30 วัน ให้ลงท้าย
ด้วย “ยน” และเดือนที่มี 31 วัน ให้ลงท้ายด้วย “คม” ขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายรัชกาลที่ 5
ผู้ที่ตั้งชื่อเดือนไทยทั้ง 12 เดือน ก็คือ “สมเด็จ จากนั้นทรงโปรดเกล้าฯ ให้ใช้เป็นประเพณีบ้านเมืองตั้งแต่ พ.ศ. 2432 เรียกว่า
พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ” “เทวะประติทิน” และในสมัยรัชกาลที่ 6 ทรงใช้ค�าว่า “ปฏิทิน” แทน ต่อมาในปี
ทรงเป็นพระราชโอรสล�าดับที่ 42 ในพระบาทสมเด็จ พ.ศ. 2456 สมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม ได้ก�าหนดให้วันที่ 1 มกราคม เป็นวันขึ้นปีใหม่
พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) กับสมเด็จ และเริ่มใช้วันขึ้นปีใหม่แบบสากล ในปี พ.ศ. 2484
พระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา (เจ้าจอมมารดาเปี่ยม)
พระองค์ทรงสนพระทัยเรื่องของโหราศาสตร์เป็นพิเศษ ส่วนค�าน�าหน้านั้นมาจากชื่อราศีที่ปรากฏในช่วงเวลานั้นๆ เป็นการน�าค�าในภาษาบาลี
อาจเป็นเพราะทรงได้รับอิทธิพลทางความคิดเกี่ยวกับ สันสกฤต 2 ค�ามา “สมาส” กัน โดยค�าต้นเป็นชื่อราศี ส่วนค�าหลังคือค�าว่า “อาคม”
โหราศาสตร์จากพระราชบิดา เรื่องราวที่พระองค์ทรง และ “อายน” ซึ่งแปลว่า “การมาถึง” โดยเริ่มตั้งแต่...
ศึกษาค้นคว้านั้น มีความเกี่ยวพันกับการตรวจตรา
ตรวจสอบดูปฏิทินด้วย เพราะต้องเรียนรู้การค�านวณ
วัน เดือน ปี โดยตรง ขณะนั้นปฏิทินยังคงใช้ตามแบบ มกราคม คือ มกร + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีมังกร (มังกร)
“จันทรคติ” การนับ วัน เดือน ปี ถือการโคจรของดวงจันทร์ กุมภาพันธ์ คือ กุมภ์ + อาพนธ แปลว่า การมาถึงของราศีกุมภ์ (หม้อ/คนโท)
เป็นหลัก ต่อมาจึงมีวิธีนับวัน เดือน ปี ตามการหมุนเวียน มีนาคม คือ มีน + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีมีน (ปลา)
ของโลกรอบดวงอาทิตย์ ที่เรียกว่า “สุริยคติ” เมษายน คือ เมษ + อายน แปลว่า การมาถึงของราศีเมษ (แกะ)
พฤษภาคม คือ พฤษภ + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีพฤษภ (วัว โค)
โดยเมืองไทยประกาศใช้ปฏิทินแบบใหม่ตามสุริยคติอย่าง มิถุนายน คือ มิถุน + อายน แปลว่า การมาถึงของราศีมิถุน (ชายหญิงคู่)
เป็นทางการ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า กรกฎาคม คือ กรกฎ + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีกรกฎ (ปู)
เจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) แม้เราจะใช้ปฏิทินตามสุริยคติ สิงหาคม คือ สิงห + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีสิงห (สิงห์)
แต่ทางจันทรคติเราก็ยังใช้ควบคู่กันไปด้วย ดังนั้น กันยายน คือ กันย + อายน แปลว่า การมาถึงของราศีกันย (สาวพรหมจารี)
เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงจากจันทรคติที่นับตั้งแต่เดือนอ้าย ตุลาคม คือ ตุล + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีตุล (ตาชั่ง ตราชู)
เดือนยี่ จนมาถึง เดือนสิบสอง มาเป็นแบบสุริยคติ จึงได้ พฤศจิกายน คือ พิจิก, พฤศจิก + อายน แปลว่า การมาถึงของราศีพิจิก (แมงป่อง)
มีการก�าหนดชื่อเดือนขึ้นมาใหม่ โดยสมเด็จพระเจ้า ธันวาคม คือ ธนู + อาคม แปลว่า การมาถึงของราศีธนู (ธนู)
บรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ทรงเป็นผู้คิด

ภาพ : http://lovesiamoldbook.tarad.com
18 | CAT CLUB | JULY 2018