Page 18 - CAT CLUB

KNOWLEDGE โดย : รู้รอบ

“จินดามณี”

แบบเรียนเล่มแรก

ของไทย

คงไม่มีใครไม่รู้จักละครอิงประวัติศาสตร์
เรื่อง “บุพเพสันนิวาส” ที่ก�าลังโด่งดังอยู่
ในขณะนี้ ท�าให้บรรดาออเจ้าทั่วพระนคร
และหัวเมือง ต่างตื่นตัวด้วยการแต่งชุดไทย
ย้อนยุค ท่องเที่ยววัดวาอารามของจังหวัด
อยุธยาและลพบุรี เพื่อตามรอยละครดัง
แต่ยังมีอีกหนึ่งสิ่งที่น่าสนใจจากละครเรื่องนี้ พระโหราธิบดี
นั่นก็คือตัวละครที่ชื่อว่า พระโหราธิบดี ผู้แต่งจินดามณี
ที่รับบทโดยคุณนิรุตติ์ ศิริจรรยา เพราะ แบบเรียนไทยเล่มแรก
พระโหราธิบดีท่านนี้แหละ คือผู้ที่แต่ง จินดามณี ฉบับพระโหราธิบดี
และฉบับพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ
ต�าราเรียนเล่มแรกของไทย ที่ชื่อว่า (www.chulabook.com)
“จินดามณี” นั่นเอง
และจากการที่จินดามณีของพระโหราธิบดี เสียงเอก โท (3 เสียง) รวมทั้งอักษรควบกล�้า
จินดามณีที่แต่งโดย พระมหาราชครู ถือเป็นแบบเรียนไทยเล่มแรกมาก่อนนั้น ทุกแม่
หรือพระโหราธิบดี กวีในรัชสมัยสมเด็จ จนเป็นเสมือนสัญลักษณ์ของแบบเรียนไทย
พระนารายณ์มหาราช (ครองราชย์ในปี ท�าให้หนังสือแบบเรียนไทยในยุคต่อๆ มา จินดามณี ฉบับพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ :
พ.ศ. 2199 – 2231) เป็นหนังสือแบบเรียน หลายเล่มยังคงยึดถือจินดามณีเป็นแม่แบบ นายขจร สุขพานิช ได้ขอถ่ายไมโครฟิล์มมาจาก
เก่าแก่มาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา มีเนื้อหา และยังคงใช้ชื่อตามเดิมว่า “จินดามณี” แล้ว ต้นฉบับสมุดข่อยที่เก็บอยู่ที่กรุงลอนดอน
ครอบคลุมเรื่องการใช้สระ พยัญชนะ ตามด้วยชื่อคนแต่ง อาทิ ประเทศอังกฤษ น�ามามอบให้กรมศิลปากร
วรรณยุกต์ การแจกลูก การผันอักษร อักษร สันนิษฐานว่าแต่งเมื่อปี พ.ศ. 2275 มีแจก
ศัพท์ อักษรเลข การสะกดการันต์ การแต่ง จินดามณี ฉบับหมอบรัดเล : เป็นฉบับที่ อักษร และผันอักษรตามวรรณยุกต์ เอก โท
ค�าประพันธ์ชนิดต่างๆ และมีกลบทต่างๆ มีการพิมพ์รวบรวมเรื่องไว้หลายๆ เรื่องใน ตรี จัตวา และบอกฐานที่เกิดของพยัญชนะ
อยู่ราว 60 ชนิด เล่มเดียวกัน อันได้แก่ ประถม ก กา แจกลูก แล้วถึงประสมอักษร และสะกดแม่ต่างๆ
ประถมมาลา และ ปทานุกรม นอกจากนี้ ยังมี
สันนิษฐานกันว่า สาเหตุที่สมเด็จพระนารายณ์ การแทรกเรื่องและค�าอธิบายต่างๆ เพิ่มเติม นอกจากนี้ ยังมีจินดามณี ฉบับอื่นๆ อีก อาทิ
มหาราช ทรงรับสั่งให้พระโหราธิบดีแต่ง ลงไป เช่น ค�าควบกล�้า การแบ่งอักษรออกเป็น จินดามณี ฉบับความแปลก มีอยู่ 2 เล่ม
หนังสือจินดามณีและหนังสือพระราช 5 จ�าพวก ค�าราชาศัพท์ ศัพท์กัมพูชา ศัพท์ชวา เก็บไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ การขึ้นต้นเหมือนกัน
พงศาวดารขึ้นมานั้น ด้วยว่าพวกบาทหลวง และโคลงบทต่างๆ ในจารึกวัดพระเชตุพนฯ ทั้ง 2 ฉบับ แต่ที่ว่าเป็นฉบับความแปลกและ
ฝรั่งเศสเมื่อแรกเข้ามาสอนศาสนาคริสต์ใน มีความแตกต่างจากฉบับอื่นๆ จินดามณี
พระนครศรีอยุธยานั้น ได้มาตั้งโรงเรียน จินดามณี ฉบับกรมหลวงวงษาธิราชสนิท : ฉบับความพ้อง มีอยู่ด้วยกันหลายเล่ม
สอนหนังสือให้แก่เด็กไทยด้วย ดังนั้น สมเด็จ เกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 พิมพ์ไว้ 2 เล่ม เหมือนกันบ้าง แตกต่างกันบ้าง จากจินดามณี
พระนารายณ์มหาราชทรงเห็นว่า ถ้าฝ่ายไทย เล่ม 1 กล่าวไว้ว่า “ถ้าใครใคร่รู้ ให้ดูสารา ต้นฉบับ จินดามณี ฉบับนายมหาใจภักดิ์
ไม่เอาเป็นธุระจัดทะนุบ�ารุงการศึกษา เพียรยลค้นหา จินดามณี” ส่วนเล่ม 2 มีอยู่ด้วยกัน 2 เล่ม เป็นสมุดไทยด�า หน้าต้นชุบ
เล่าเรียนให้รุ่งเรือง ก็จะเสียเปรียบฝรั่งเศส กล่าวไว้ว่า “สสามไม้ม้วนไม้มลาย แถลง เส้นทองเส้นหนึ่ง ต่อไปเขียนด้วยเส้นรง มีชุบ
พระโหราธิบดีซึ่งเป็นปราชญ์ที่มีชื่อเสียง ลักษณ์ธิบาย ไว้แจ้งในจินดามณี” ซึ่งขึ้นต้น เส้นทองบ้างเป็นบางแห่ง ส่วนอีกเล่มหนึ่งนั้น
และเชี่ยวชาญ จึงได้แต่งต�าราถวาย โดย ด้วยฉันท์วสันตดิลก แล้วต่อไปแจกลูกรวม จะเป็นเส้นรงตลอดเล่ม จินดามณี ฉบับ
ยึดเป็นหนังสือเรียน ส่วนหนังสือพระราช ทั้งอักษรกล�้าในแม่ ก กา, กก, กง, กด, กน, พระยาธิเบศ มีการขึ้นต้นด้วยร่ายที่ค�าแปลก
พงศาวดารนั้น แต่งส�าหรับให้เป็นความรู้แก่ กบ, กม และ เกอย และผันอักษรกลางทุกตัว แตกต่างจากเล่มอื่นและ จินดามณี ฉบับ
ทูตต่างประเทศที่เข้ามาในรัชสมัยของสมเด็จ ด้วยไม้เอก โท ตรี จัตวา (5 เสียง) ผันอักษรสูง ความสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส
พระนารายณ์มหาราช ด้วยเอก โท (3 เสียง) และอักษรต�่าด้วย มี 2 เล่ม เป็นสมุดไทยด�าทั้งคู่ เป็นต้น

18 | CAT CLUB | APRIL 2018